วรินทร์ รวมสำราญ
แนวคิดในการสร้างสรรค์ผลงาน / บทคัดย่อ
นำเสนอแสดงแนวคิด และระเบียบวิธีการศึกษา โดยการพิมพ์เผยแพร่เป็นบทความพิเศษ ในหนังสือศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐.”
ลักษณะของผลงานสร้างสรรค์ เป็นผลงานสร้างสรรค์ด้านสุนทรียะ ศิลปะ ในลักษณะ การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรมไทยเฉพาะกิจชั้นสูง ที่มีเป็นอาคารชั่วคราวก่อสร้างและรื้อถอนเร็ว จึงมิหลงเหลืออาคารพระเมรุในพระราชพิธีปรากฏให้เห็นแล้วในปัจจุบัน และไม่สามารถรื้อฟื้นหรือประกอบสร้างอาคารที่เคยมีในอดีต ณ ปัจจุบันได้อีก ทำให้ขอบเขตของผลงานสร้างสรรค์ คือ การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรมโดยภาพรวม ด้วยวิธีการนำเสนอภาพแผนผังพร้อมบทความนำเสนอองค์ความรู้ ตามระเบียบวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมไทย โดยอาศัยองค์ความรู้และทักษะในด้านสถาปัตยกรรมไทยที่ต้องมุ่งเน้นศึกษารูปแบบ ลักษณะ และสัดส่วนตามหลักวิชาทางสถาปัตยกรรมไทย
บทคัดย่อ : แสดงแนวคิด และระเบียบวิธีการศึกษา
พระเมรุ ซึ่งเป็นสถาปัตยกรรมเฉพาะกิจที่รวมความเป็นเอกของสถาปัตยกรรมไทยและศิลปะที่เกี่ยวเนื่องในทุกๆ ด้าน เนื่องจากเป็นอาคารประกอบพระราชพิธีของพระมหากษัตริย์และพระบรมวงศ์ศานุวงศ์ ซึ่งต้องสะท้อนให้เห็นถึงพระราชอำนาจแห่งเทวราชาและคติความเชื่อด้านต่างๆ ถ่ายทอดออกมาเป็นสถาปัตยกรรมเฉพาะกิจที่ต้องก่อสร้างและรื้อถอนได้เร็ว แต่ทว่าสามารถแสดงออกถึงแนวความคิดและการใช้สอยได้อย่างครบถ้วน และที่สำคัญที่สุดคือ ต้องสมพระเกียรติยศ
ทั้งนี้ได้อ้างอิงถึงรูปแบบพระเมรุสมัยอยุธยาอันเป็นต้นเค้าของพระเมรุในสมัยรัตนโกสินทร์ตอนต้น จนกระทั่งถึงงานงานพระเมรุในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๔ ซึ่งถือได้ว่าเป็นพระเมรุที่มีฐานานุศักดิ์สูงสุดหลังสุดท้ายที่ได้สร้างขึ้นบนกระบวนทัศน์แบบเก่า ซึ่งช่วงเวลาดังกล่าวอยู่บนเส้นทางการเปลี่ยนแปลง เกิดการปรับตัวครั้งใหญ่ทั้งทางกายภาพและกระบวนทัศน์ให้สอดรับกับบริบททางสังคมและวัฒนธรรม ตลอดจนสภาพเศรษฐกิจ การเมืองการปกครอง องค์ความรู้ใหม่ที่เริ่มต้นขึ้นในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๔ และมีพัฒนาการไปอย่างรวดเร็วในรัชกาลพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ทำให้กระบวนทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงได้แสดงออกอย่างเต็มภาคภูมิผ่านพระเมรุมาศของพระองค์
จากพระเมรุในพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๔ ถึงงานพระเมรุมาศในพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ ๕ ซึ่งพระเมรุทั้ง ๒ องค์ถูกสร้างขึ้นเพื่อการพระราชพิธีถวายพระเพลิงพระบรมศพของพระมหากษัตริย์ซึ่งดำรงสถานภาพแห่งสมมติเทวราชสูงสุดทั้ง ๒ พระองค์ แต่รูปแบบทางสถาปัตยกรรมของพระเมรุสำหรับประกอบพิธีกลับมีความแตกต่างกันอย่างมีนัยสำคัญ การดังกล่าวจึงเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงความเปลี่ยนแปลงไปที่เกิดขึ้นภายในสังคม ซึ่งได้ฉายผ่านพระเมรุที่แม้ว่าจะเป็นสถาปัตยกรรมฐานานุศักดิ์สูงก็ยังมีการรปรับตัวไปตามกระบวนทัศน์ที่แปรเปลี่ยนด้วย
ภาพผลงาน
ผลงาน
- แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุเอก พระเมรุโท และพระเมรุตรี” สมัยอยุธยา
- แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔”
- แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕”
- เอกสารบทความ ประกอบการเผยแพร่ : “กระบวนทัศน์ที่เปลี่ยนแปลงในการสร้างสรรค์สถาปัตยกรรมเฉพาะกิจในพระเมรุจากอยุธยาถึงรัตนโกสินทร์
แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุเอก” สมัยอยุธยา
เผยแพร่ใน บทความพิเศษ หนังสือ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐. หน้า ๒๕๕.”
เทคนิค การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรม แผนภาพลายเส้น
แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุโท” สมัยอยุธยา
เผยแพร่ใน บทความพิเศษ หนังสือ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐. หน้า ๒๕๖.”
เทคนิค การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรม แผนภาพลายเส้น
แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุตรี” สมัยอยุธยา
เผยแพร่ใน บทความพิเศษ หนังสือ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐. หน้า ๒๕๗.”
เทคนิค การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรม แผนภาพลายเส้น
แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๔”
เผยแพร่ใน บทความพิเศษ หนังสือ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐. หน้า ๒๖๕.”
เทคนิค การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรม แผนภาพลายเส้น
แผนผังสันนิษฐาน “พระเมรุมาศพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๕”
เผยแพร่ใน บทความพิเศษ หนังสือ “งานพระเมรุ: ศิลปสถาปัตยกรรม ประวัติศาสตร์ และวัฒนธรรมที่เกี่ยวเนื่อง. กรุงเทพฯ : มติชน, ๒๕๖๐. หน้า ๒๗๐.”
เทคนิค การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรม แผนภาพลายเส้น
เป็นองค์ความรู้ที่ใช้ในการเผนแพร่องค์ความรู้งานพระเมรุ เนื่องในวาระงานพระบรมศพสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 9 โดยเป็นผลงานสร้างสรรค์ด้านสุนทรียะ ศิลปะ ในลักษณะ การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรมไทยเฉพาะกิจชั้นสูง ที่มีเป็นอาคารชั่วคราวก่อสร้างและรื้อถอนเร็ว จึงมิหลงเหลืออาคารพระเมรุในพระราชพิธีปรากฏให้เห็นแล้วในปัจจุบัน และไม่สามารถรื้อฟื้นหรือประกอบสร้างอาคารที่เคยมีในอดีต ณ ปัจจุบันได้อีก ทำให้ขอบเขตของผลงานสร้างสรรค์ คือ การสันนิษฐานรูปแบบสถาปัตยกรรมโดยภาพรวม ด้วยวิธีการนำเสนอภาพแผนผังพร้อมบทความนำเสนอองค์ความรู้ ตามระเบียบวิธีการศึกษาประวัติศาสตร์สถาปัตยกรรมไทย โดยอาศัยองค์ความรู้และทักษะในด้านสถาปัตยกรรมไทยที่ต้องมุ่งเน้นศึกษารูปแบบ ลักษณะ และสัดส่วนตามหลักวิชาทางสถาปัตยกรรมไทย